Wil de participatiesamenleving kans van slagen hebben, dan kunnen de gemeenten zich beter zo min mogelijk met vrijwilligers bemoeien. Vrijwilligerswerk gedijt het beste zonder sturing of inmenging van de lokale overheid. Start en waarderingssubsidies worden wel gewaardeerd. Succesvolle participatie kan alleen als de burger ook meer te zeggen krijgt.
Zelfstandigheid en kleinschaligheid zijn over het algemeen de succesfactoren achter de inzet van inwoners voor de goede zaak of het algemeen belang. Die waarschuwing staat in een verkenning naar de betrokkenheid van vrijwilligers in vijf Nederlandse gemeenten, uitgevoerd door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), die woensdag verschijnt.
Uit het onderzoek komt ook naar voren dat schaalvergroting van de gemeenten een negatieve invloed heeft op vrijwilligerswerk. Ht herindelen van gemeenten is niet bevorderlijk voor de beleidsbeïnvloedende participatie. De afstand met bestuurders wordt groter en vormt daardoor en belemmering.
Participatiesamenleving
Het onderzoek is uitgevoerd in verband met de door de regering voorgestane participatiesamenleving, waarin burgers meer initiatieven moeten nemen en de overheid op sommige beleidsterreinen terugtreedt. Burgers zijn blijkens het onderzoek wel vatbaar voor persoonlijk contact met en waardering van de gemeente. Ook aandacht in de lokale media wordt op hoge prijs gesteld, zo blijkt uit onderzoeken in de vijf gemeenten Zeist, Emmen, Peel en Maas (bij Venlo), Berkelland (Achterhoek) en Schouwen-Duiveland.
Vrijwilligerswerk
Twee op de vijf Nederlanders doen vrijwilligerswerk. Ze zijn daar volgens de inventarisatie gemiddeld een klein uur per week mee bezig. Die betrokkenheid schommelt nauwelijks en verkeert al tientallen jaren op hetzelfde niveau. Vooral mensen van middelbare leeftijd, hogere inkomens, hoger opgeleiden, autochtonen en kerkgangers participeren vaker dan gemiddeld.
Informele verbanden
Kerk of vakbond zijn minder dan vroeger invloedrijk in het vrijwilligerswerk. Informele banden tussen groepen inwoners spelen een belangrijke rol. Inwoners van gemeenten menen dat hun inbreng het gemeentelijk beleid zou kunnen verbeteren. Weinig inwoners hebben echter het gevoel dat hun gemeente de burgerparticipatie probeert te bevorderen of dat naar hen geluisterd wordt. (bron CPB, dagbladen en Binnenlands bestuur)