TINKSNEIN: Samenwerking gemeenten urgent maar ook vaak moeizaam

Vorige week trof U een uitgebreid artikel aan over de Wet Openbaar Bestuur. Deze zondag komt de samenwerking van gemeenten uitgebreid aan bod. In onze rubriek ‘TINKSNEIN’ mag U in het vervolg vaker artikelen verwachten die  dieper graven. Voer voor  liefhebbers dus.

Samen werken prima, maar hoe?

1Er zijn veel zaken die je als gemeente beter samen met andere gemeenten kunt regelen. Opsterland neemt ook deel aan diverse samenwerkingsverbanden.

Tegen de samenwerkingsverbanden die geregeld zijn in Gemeenschappelijke Regelingen (GR’s) komt steeds meer verzet. Waarom? Omdat raadsleden nauwelijks zeggenschap hebben over de GR’s, terwijl ze er wel verantwoordelijk voor zijn. Raadslid Marcel van Opzeeland (Opsterlands Belang) heeft zich in de gemeenteraad opgeworpen als strijder tegen de ondemocratische GR’s. In gemeenteland krijgt hij veel steun voor zijn strijd.

Een andere Marcel,  Marcel Boogers Hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur, gaat in zijn visie over samenwerkingsvormen tussen gemeenten maar al te graag voorbij aan de bestuurlijke bezwaren. In Binnenlands Bestuur legt hij de focus liever op de noodzaak en inhoud van samenwerken. Hoe dan ook, concludeert hij; ‘Samenwerkingsverbanden worden de plek waar het gaat gebeuren.’

Zuchten en steunen

‘Regionale samenwerking is vaak een hoop zuchten en steunen, duwen en trekken’, stelt Marcel Boogers. Na vele maanden van overleg wordt uiteindelijk besloten om als gemeenten samen te werken op bijvoorbeeld het gebied van dienstverlening en bedrijfsvoering. ‘Vaak wordt die samenwerking beklonken met warme bewoordingen. Maar als je een paar jaar later terugkomt, is er bar weinig van terechtgekomen.’

Diverse oorzaken 

samenwerken2Dat kan diverse oorzaken hebben. Een opgestapte gemeentesecretaris, een dwarsliggende gemeenteraad, maar ook ict-systemen die ‘echt niet’ met elkaar communiceren. ‘Vaak zie je dat gemeenten zich economisch opstellen, altijd kijken naar what’s in it for me en zich als inkoopgemeente gedragen. De vraag hoe met elkaar kan worden samengewerkt, staat minder voorop.’

Geen ontkomen aan 

Toch ontkomen gemeenten er niet aan. De regio wordt steeds belangrijker, benadrukt Boogers. ‘Je ziet dat het dé plek wordt waar het de komende tijd gaat gebeuren.’ Naast de drie decentralisaties werk, jeugd en maatschappelijke ondersteuning zijn er belangrijke vraagstukken als wonen en economische en demografische ontwikkelingen die op regionaal niveau liggen en waar op korte termijn echt iets mee moet gebeuren.

Strategische doelen

‘Om regionale samenwerking vlot te trekken, moet er een sense of urgency zijn; een gezamenlijk besef dat niets doen geen optie is. Daarnaast is een strategie van belang die energie mobiliseert, zodat mensen aan de verwezenlijking ervan willen bijdragen. Het bestuur moet in staat zijn die strategische doelen te realiseren en er dient een maatschappelijke structuur te zijn, de levende werkelijkheid.’ Daarmee bedoelt Boogers een maatschappelijke structuur van bedrijven, onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties. ‘Als die drie met elkaar samenvallen, dan komt er wat op gang. Zo niet, dan wordt het lastig.’

Valkuil

De allergrootste valkuil is volgens Boogers de focus op de structuur, het instrument waarbinnen de samenwerking moet worden geregeld. ‘Je ziet nu dat het vaak het beginstuk is, maar het zou eigenlijk het sluitstuk moeten zijn. We beginnen altijd over taken, bevoegdheden en een regionale bestuursstructuur. Zo’n discussie verzandt al snel en alle energie vloeit weg. Waar het wél om gaat, is wat we gezamenlijk willen bereiken, met wie en hoe. En daar horen niet alleen bestuurders bij, maar ook bedrijven en kennisinstellingen. Als de discussie daarover gaat − en dat gebeurt helaas nog veel te weinig − dan zie je dat er ineens wél iets van de grond kan komen.’ Die bestuurlijke structuur doet er wel toe, maar moet als sluitstuk in de discussie worden gezien. Er is wat dat betreft een omslag in denken nodig, betoogt Boogers.

Opsterland

Opsterland werkt intens samen met de beide Stellingwerven. Het is vooral een opsamenwerken de praktijk gerichte samenwerking. De samenwerking is tot stand gekomen op de wijze die Boogers voorstaat. Ook de grotere en complexere taakvelden pakken de drie gemeenten gezamenlijk aan. De drie gemeenteraden houden daarbij hun eigen zeggenschap en bevoegdheden. Middels geregelde bijeenkomsten van de drie raden worden de gemeenteraadsleden op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Na een aarzelend begin, verloopt de samenwerking steeds beter.

Gemeenschappelijke regelingen

Opsterland werkt ook samen met andere gemeenten in de zogeheten Gemeenschappelijke Regelingen (GR). Deze GR’s hebben een eigen bestuur en leggen 1 keer per jaar verantwoording af aan de gemeenteraden. In de praktijk staan gemeenteraadsleden hierbij zo goed als buitenspel. VVD-raadslid Hylke de Vries opperde enige tijd geleden om de samenwerkingsverbanden in een coöperatiemodel te gieten. Het zou een oplossing kunnen zijn om de zeggenschap te waarborgen. Mogelijk zijn er meer goede oplossingen denkbaar. Zeker nu samenwerken steeds actueler wordt, zou een goede brainstormsessie van de gemeenteraad over dit onderwerp geen overbodige luxe zijn.

Dit bericht heeft 3 reacties.

  1. MvOB

    Voor de duidelijkheid nog even waar het mij om gaat:

    1. Ik ben VOOR samenwerkende gemeenten.
    2. Ik ben TEGEN samenwerkingsverbanden waar inwoners (via de democratisch gekozen gemeenteraad) niets meer te vertellen of te controleren hebben, zoals bij de meeste gemeenschappelijke Regelingen (GRs)
    3. Ik ben TEGEN ‘open einde’ financiële regelingen waar inwoners (via de democratisch gekozen gemeenteraad) alleen maar mogen (bij)betalen zonder iets te zeggen te hebben over de kosten.

    De manier waarop dit soort regelingen (waar iedereen op tegen is) toch worden aangenomen (met chantage en druk) is ook de manier waarop banken te groot zijn geworden en de overheid zo abstract is geworden dat burgers vertrouwen verliezen in de politiek…

    Een rechte rug is bij principiële zaken een vereiste voor het politieke vak.

    Marcel van Opzeeland
    Raadslid Opsterlands Belang

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.