Bijdrage Opsterlands Belang in integriteit debat Springth

Voorzitter,

‘Sikke heeft met goede bedoelingen de wet overtreden en de gevolgen voor Opsterland zijn veel ernstiger dan hij zich gerealiseerd moet hebben’. 

Als er iemand verantwoordelijk is voor de ontstane situatie, dan is het ex-raadslid Sikke Marinus. Hij heeft met goede bedoelingen de wet overtreden en de gevolgen blijken veel ernstiger dan hij zich gerealiseerd moet hebben. Sikke heeft erkent dat hij over de schreef is gegaan. Voor zover dat gaat heeft hij inmiddels zijn verantwoordelijkheid genomen door op te stappen als voorzitter van Opsterlands Belang en zowel het bestuur als de fractie te verlaten.

Ook hebben de interne controle systemen niet goed gewerkt, het duurde tot het rapport Berenschot voor de raad duidelijk werd welke mails gestuurd waren en dat Sikke gelogen had. Het is aan ons om dat systeem te repareren door verbeteringen door te voeren zoals het openbaar maken van presidium vergaderingen en door het instellen van een integriteit-platform waar ambtenaren en collegeleden anoniem misstanden kunnen en moeten melden.

De Verantwoordelijkheid

Sikke Marinus stond bekend als een sociaal raadslid. Sikke is iemand die anderen helpt wanneer ze in problemen zijn. Toen de Fugelhelling nieuwbouw nodig had, hielp Sikke ervoor te zorgen dat er nieuwbouw kwam. Toen het Damshus groeide, hielp Sikke ervoor te zorgen dat er nieuwbouw kwam en als iemand in het sociale domein een probleem met de gemeente had, dan ging Sikke mee naar het gemeentehuis om een oplossing te zoeken voor de individuele problemen. Dus toen Hammie Marinus een bedrijfje begon om eindelijk eens innovatief en kleinschalig aandacht te besteden aan jonge mensen die ver van de arbeidsmarkt af staan, ging hij hen ook als vrijwilliger helpen. Ze waren succesvol, er zijn meerdere mensen aan een vaste baan geholpen.

Wat is het ongelooflijk dom, onnodig en treurig dat Sikke als vertegenwoordiger van Springth op het gemeentehuis en bij het gemeentebedrijf heeft rondgelopen. Zonder Sikke zijn hulp hadden Hammie en haar compagnon het ook prima gered. Immers het kleinschalige idee was goed. Doordat Sikke met zijn hulp de gemeentewet overtrad, heeft hij het succes van deze pilot in de schaduw gezet door alle aandacht die hijzelf trok.

Veel ernstiger en treuriger is dat hij daarmee  ook het aanzien van de politiek in de gemeente Opsterland heeft geschaad. Het gaat niet alleen om geld, de schade is veel groter. Bijna 20 artikelen in de Leeuwarder Courant waren nodig voordat de gehele raad de informatie had waarmee duidelijk werd dat Sikke over de schreef was gegaan.

Hoe hebben de interne controle systemen kunnen falen?

Sikke begon zijn vrijwilligers activiteiten voor Springht in mei 2014. Het rapport Berenschot stelt dat op de fractievoorzitter van een partij een speciale verantwoordelijkheid rust ten aanzien van de integriteit in de fractie. Berenschot heeft níet met de toenmalige fractievoorzitter gesproken. Hadden ze dat wél gedaan, dan hadden ze in het verslag op kunnen nemen dat wethouder Kooistra wel degelijk bij de toenmalige fractievoorzitter van Opsterlands Belang heeft gemeld dat Sikke op het gemeentehuis rondliep om over Springth te spreken. De vorige fractievoorzitter is er blijkbaar niet aan toegekomen om dit punt te agenderen in de fractie.

Toen Sikke door de burgemeester, de griffier en de gemeentesecretaris werd aangesproken in augustus 2015 is hij meteen gestopt met de activiteiten voor Springth op het gemeentehuis. Een maand later werd ik zelf raadslid en nog een maand later werd ik fractievoorzitter van Opsterlands Belang. Ook mij sprak wethouder Kooistra aan over de activiteiten van Sikke waarop ik de wethouder heb gevraagd of de burgemeester (die verantwoordelijk is voor integriteit in de raad) geïnformeerd was, wat door de wethouder beaamd werd. Bovendien meldde hij dat de burgemeester de VNG om advies had gevraagd. Kort daarna, op mijn eerste presidium vergadering als nieuwe fractievoorzitter, deelde de burgemeester met het presidium het oordeel van de VNG : Dat wat Sikke gedaan had, ‘formeel-juridisch’ geen probleem was.

Enkele andere fractievoorzitters gaven aan dat zij desondanks het niet eens waren met de gang van zaken. Na die vergadering heb ik met Sikke gesproken en heb hem gezegd dat het volgens de VNG ‘formeel juridisch’ misschien was toegestaan, maar dat nog niet wilde zeggen dat het niet de schijn van belangenverstrengeling had. Ook de schijn is al teveel en dus vroeg ik Sikke verstandig te zijn en zijn zetel op te geven om de reden dat zijn zetel niet te combineren was met zijn betrokkenheid bij Springth. Sikke was er echter van overtuigd dat hij zowel het belang van Springt diende als het belang van de gemeente en dat hij altijd transparant was geweest. Gesteund door het advies van de VNG weigerde hij zijn zetel op te geven vanwege Springth. Maar hij gaf wel aan in januari op te stappen vanwege zijn gezondheid. Al langer was binnen Opsterlands Belang bekend dat Sikke van plan was vanwege zijn gezondheid op te stappen.

Begin december reisde Sikke naar Palestina om daar mensen met een beperking, ondanks de oorlog, toch nog kerstfeest te laten vieren. Op dat moment verschenen de eerste berichten in de Leeuwarder Courant dat Sikke té betrokken zou zijn bij het bedrijfje van Hammie Marinus. Sikke stuurde bij terugkomst uit Palestina zijn ontslagbrief naar de burgemeester. Naar aanleiding van de berichten in de media, waarin ook werd gesuggereerd dat Sikke meer op het gemeentehuis besprak dan de dagelijkse begeleiding van cliënten, had de fractie een speciale fractievergadering bij mij thuis.

Daar werd een stevig gesprek gevoerd waar de essentiële vraag was : Op welke manier heb je met het gemeentehuis gesproken? Sikke gaf aan dat hij slechts 2x op het gemeentehuis was geweest om over een individueel client traject te spreken, niet meer dan dat. Dát, tezamen met het oordeel van de VNG deed de fractie van Opsterlands Belang oordelen dat er van belangenverstrengeling geen sprake was geweest.

Treurig genoeg is uit de mails die Berenschot opduikelde duidelijk geworden dat Sikke wél als vertegenwoordiger van Springth optrad. Als dat bij de griffier bekend was geweest in augustus, had zij de mail van de VNG anders geïnterpreteerd.

Wethouder Kooistra valt in deze in positieve zin op omdat hij op de vraag van Marinus om extra werk van het gemeentebedrijf ‘nee’ zei. De gemeenteraad is de baas over het college, dus meldde Kooistra aan de fractievoorzitter van Opsterlands Belang over mogelijke  belangenbestrengeling. Daarmee handelde hij integer.

Een ongeluk gebeurt nooit door 1 oorzaak, er zijn altijd meerdere dingen die fout gaan. Wat ging hier onder andere fout?

  • Sikke had nooit Hammie Marinus moeten of hoeven helpen met haar bedrijfje, dat idee had zichzelf wel bedropen.
  • De oud-fractievoorzitter van Opsterlands Belang agendeerde het gedrag van Sikke te laat op een fractievergadering waardoor het niet werd besproken.
  • Informatie van individuele ambtenaren is blijkbaar niet in zijn geheel bij de gemeentesecretaris terecht gekomen maar wel in een brief aan 2 kleine partijen.
  • De drie kleine partijen gaven de klokkeluider brief niet aan de overige raadsleden, burgemeester of griffier maar wel aan de LC.
  • De griffier miste een deel van de informatie waardoor zij het antwoord van de VNG verkeerd interpreteerde.
  • De burgemeester vermoedde dat Sikke de schijn van belangenverstrengeling had gewekt, maar overtuigde Sikke daar niet van.
  • Ondergetekende, de huidige fractievoorzitter van Opsterlands Belang vermoedde dat Sikke de schijn van belangenverstrengeling had gewekt, maar overtuigde Sikke daar niet van.
  • De fractie van Opsterlands Belang vermoedde dat Sikke de schijn van belangenverstrengeling had gewekt, maar Sikke ontkende dat.
  • Uit de brief van 19 januari wordt duidelijk dat het college ook dan nog steeds niet op de hoogte is van de vertegenwoordigende activiteiten van Sikke Marinus.
  • De burgemeester wordt zelfs op 25 januari door het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector (BIOS) geadviseerd geen onderzoek in te stellen.
  • In de dagen daarop gebeurt er iets waardoor de burgemeester besluit niet bij bureau BING maar toch bij het commerciële bureau Berenschot een onderzoek te laten doen.
  • Pas bij de presentatie van dat rapport wordt duidelijk dat Sikke het bedrijfje van zijn vrouw heeft vertegenwoordigd en daarmee in strijd met de gemeentewet heeft gehandeld.

Duidelijk is dat het interne systeem in onze gemeente, om dit soort zaken te voorkomen, niet gewerkt heeft.

We mogen ons gelukkig prijzen dat het externe controle systeem (de raad controleert college en raad wordt door de media gecontroleerd) wél heeft gewerkt. De Leeuwarder Courant bleef publiceren, anders was dit niet blootgelegd.

Het interne controle systeem heeft niet gewerkt, maar het externe controle systeem wel.

Hoe kunnen we als raad de controle systemen verbeteren?

Mijn fractie kan zich voorstellen dat Berenschot in plaats van Bureau Integriteit Nederlande Gemeenten is ingehuurd vanwege haar reputatie om organisatorische verbeteringen te adviseren.

Opsterlands Belang wil dat de communicatie cultuur op álle onderdelen van het gemeentehuis wordt omgedraaid van ‘vertrouwelijk, tenzij’ naar ‘openbaar, tenzij’. Wij  willen andere politieke partijen in deze raad dan ook oproepen om gezamenlijk te besluiten van het presidium in Opsterland een publieke bijeenkomst te maken. Indien er vertrouwelijke informatie moet worden gedeeld, zal dat met de gehéle raad moeten gebeuren.

Ook kunnen we het interne controle systeem verbeteren: “Er moet inderdaad schoon schip gemaakt worden.” Wij willen daarin verder gaan dan de PvdA die dit slechts enkele maanden wil instellen.

Bij beursgenoteerde bedrijven is het gebruikelijk dat medewerkers iedere kwartaal een cursus integriteit krijgen en vervolgens moeten tekenen voor integer gedrag van henzelf en anderen en misstanden moeten melden. Omdat na een schandaal de waarde van een bedrijf op de beurs met miljarden kan dalen, komen die integriteitsmeldingen meteen terecht bij de juridisch financiële top van het beursgenoteerde bedrijf. Die organisatie werkt, daar kunnen wij ook gebruik van maken.

Ik zal straks in tweede termijn komen met een motie voor zo’n integriteits-platform in Opsterland. Wat ons betreft krijgen ambtenaren regelmatig een heldere cursus via het internet aangeboden waarna zij een document moeten ondertekenen waar zij aangeven integer te hebben gehandeld en zij misstanden meteen anoniem kunnen en moeten melden aan het integriteits-platform.

We zijn het eens met de PvdA over schoon schip en schoon schip wordt er gemaakt. Maar het is jammer dat de PvdA dit moment aangrijpt om het kind met het badwater weg te gooien en helemaal opnieuw wil beginnen. Een probleem met een raadslid dat qua integriteit over de schreef gaat los je niet op met het wegsturen van een succesvol college. Sterker nog, het raadslid is verantwoordelijk.

Samenvattend

Als er iemand verantwoordelijk is voor de ontstane situatie, dan is het ex-raadslid Sikke Marinus. Hij heeft met goede bedoelingen de wet overtreden en de gevolgen blijken veel ernstiger en groter dan hij zich gerealiseerd moet hebben. Sikke heeft erkent dat hij over de schreef is gegaan en hij heeft inmiddels zijn verantwoordelijkheid genomen door op te stappen als voorzitter van Opsterlands Belang en zowel het bestuur als de fractie te verlaten.

Vervolgens hebben de interne controle systemen niet goed gewerkt. Het is aan ons om dat systeem te repareren door verbeteringen door te voeren zoals het openbaar maken van presidium vergaderingen en door het instellen van een integriteit-platform waar ambtenaren en collegeleden anoniem misstanden kunnen en moeten melden.

Namens de fractie van Opsterlands Belang

Marcel van Opzeeland

Fractievoorzitter

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.